De centrumvisie van het dorp Zeist staat non-stop op de agenda van de lokale politiek. En er zijn de afgelopen jaren ook al miljoenen in geïnvesteerd. Zo is de Slotlaan flink aangepast en zijn de Markt en de Voorheuvel door verkeersmaatregelen meer bij de rest van het winkelgebied getrokken. Vorig jaar is er nog een verkennend onderzoek verschenen met een aantal mogelijke scenario’s voor het gebied rond de Markt en het Emmaplein.

Ondertussen houdt het onderwerp de gemoederen nog steeds bezig, want verschillende inwoners en ondernemers maken zich hard voor een mooi centrum. “Het is jammer dat Zeist al jaren geen duidelijke keuzes durft te maken.”Het winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht was ook ooit sterk verouderd, maar heeft inmiddels een enorme metamorfose ondergaan en is weer helemaal van deze tijd. Het is nu een modern winkelcentrum dat weer veel publiek trekt. Maar in een groot dorp als Zeist kan dat niet. De gemeente moet er met de beschikbare middelen iets van maken. Simpelweg alles slopen en iets compleet nieuws neerzetten kan niet.

Alles platgooien

“Best saai. Kale boel. Alles platgooien.” Als je op de markt in Zeist wat het winkelend publiek van de omgeving vindt zijn de antwoorden niet heel positief. Want de bouwstijlen die 40 jaar geleden hip waren zijn dat nu niet meer en ook het winkelcentrum Belcour kan niet op veel waardering meer rekenen. En dat terwijl het allemaal nog helemaal niet zo oud is. Al jaren trekken grote winkelketens weg uit middelgrote steden als Zeist met leegstand tot gevolg. En ook al jaren is er discussie over wat er met die leegstaande panden moet gebeuren. Woningbouw? Ruimte voor startups? Of plek voor maatschappelijke instellingen? Of een fietsenstalling van de leegstaande voormalige V&D maken?

Simcity

Iedereen die de computerspelserie Simcity nog kent zou met dit dilemma direct raad weten. Je klikt op de bulldozer, selecteert een stukje stad en met één druk op de knop gooi je alles plat. Daarna bouw je gewoon iets nieuws. Of je laat een vreselijke tornado of UFO-aanval korte metten maken met die ene slechte wijk vol criminaliteit. Om alles te bekostigen plaats je een paar kerncentrales en een afvalstort en verhoog je de belastingen. In de echte wereld gaat het helaas wat lastiger.

Niet slopen

Zeistenaar Aryan Sikkema geeft niet op en ziet in zijn dromen het centrum van Zeist weer helemaal opleven. De betrokken burger wil naar eigen zeggen ‘de gemeente helpen een plan te maken waar iedereen blij mee is’. En dat bereik je volgens hem juist niet door alles maar te slopen en nieuwbouw neer te zetten. Nog los van de enorme kosten die daarmee gepaard gaan. “Ik heb al meerdere keren mijn plannen bij de gemeenteraad voorgelegd.”

Aryan vindt het vooral belangrijk dat de Markt zijn functie als klassieke warenmarkt behoudt. En ook De Klinker, het gebouw waar de muziekschool en de bibliotheek in gevestigd zijn, moet gewoon blijven. “Deze bouwstijl vinden mensen misschien nu niet zo mooi, maar we moeten ook trots zijn op de architectuur van die tijd. Als je alles maar sloopt komt het nooit meer terug. Je kunt ook heel goed oude gebouwen opknappen door deels nieuwbouw toe te passen op het bestaande pand. Dat doen ze ook met panden uit de middeleeuwen.”

Ronald Schrijvers, voorzitter van de ondernemingsvereniging in Zeist, loopt over het marktplein en zou het echter helemaal anders willen doen. “Het is een tochtig en kaal plein. Naast de weekmarkt gebeurt hier niet veel. Het is een beetje een dode boel.” De eigenaar van twee herenmodezaken pleit voor woningbouw op het marktplein, omdat mensen ‘gewoon graag’ in het centrum willen wonen. “En als we onder die woningen mooie, unieke winkels bouwen. Dan krijgen we een mooi winkelloopje door het centrum van Zeist. Dat mist nu nog steeds hier.”

Leegstand

De laatste jaren zijn al veel grote winkelketens vertrokken uit Zeist, zoals V&D, Only, Prenatal, Miss Etam en Gamemania. En dat zorgt voor leegstand, want de grote panden worden niet snel meer opgevuld. Ronald zegt dat de leegstand al veel minder is geworden. “De meeste lege panden worden snel weer opgevuld. En dat grote ketens hier weg gaan snap ik wel, maar juist voor kleine, zelfstandige ondernemers zijn er genoeg kansen, maar je moet je business wel snel kunnen aanpassen door de concurrentie van webshops. Er zijn hier bijvoorbeeld bijna geen winkels voor baby’s en jonge ouders, terwijl er in een populaire wijk als Kerkebosch veel mensen wonen die daar behoefte aan hebben.”

Egbert Visscher van de Stichting Beter Zeist spreekt al jaren in bij raadsvergaderingen met plannen voor het centrum van Zeist, maar hij wordt er ‘wel een beetje moe van’. “Er is veel maatschappelijke weerstand van inwoners tegen megalomane bouwplannen. Zeist maakt al jaren geen duidelijke keuzes. Het is een beetje pappen en nathouden. Een echte visie op de toekomst ontbreekt gewoon.”

Aan de andere kant kan Zeist trots zijn op grote landelijke organisaties die nu nog in en rond het dorp gevestigd zijn. Denk aan de KNVB, het Wereldnatuurfonds, de Vogelbescherming. “Daar moeten we ook naar het centrum toe meer mee doen bijvoorbeeld in de vorm van een flagshipstore in leegstaande winkels van het Belcour.”

De gemeente is bezig met een nieuw participatieonderzoek om opnieuw te kijken wat alle belanghebbenden graag willen zien in het centrum van Zeist. In Simcity was het toch makkelijker geweest.