Slotstad

Chinese spookrestaurants die al jarenlang gesloten zijn: een uitzondering of gevoelige kwestie?

Dat de klassieke ‘Chinees om de hoek’ steeds vaker dichtgaat is een niet te stoppen trend. Maar dat panden vervolgens jarenlang leeg staan en verpauperen komt niet vaak voor, zegt Liping Lin (61). Ze is directeur van de Vereniging van Chinese-Aziatische Horeca Ondernemers (VCHO) en reageert daarmee op de uitgebreide videoreportage van RTV Utrecht over twee leegstaande Chinese restaurants in Elst en Zeist. “Het is triest en jammer om te zien, maar het zijn uitzonderingen.”

In de reportage wordt gezocht naar een antwoord op de vraag waarom deze restaurants al jarenlang gesloten zijn. Het gaat om de voormalige Chinees-Indische restaurants in Elst en Zeist, beiden met de naam Azië. Ze zijn respectievelijk al 5 en 7 jaar niet meer actief. Omwonenden maken zich zorgen over de slechte staat van de panden en de overlast van ongedierte. Daarnaast vrezen ze voor brandstichting of kraakacties in de leegstaande panden. Ook in Hollandsche Rading staat een voormalig Chinees-Indisch restaurant al jaren leeg. Dat restaurant kwam een paar weken geleden in het nieuws toen er brand uitbrak. 

Geen zicht op leegstand

Exacte cijfers over het aantal leegstaande restaurants worden nergens bijgehouden. De VCHO en bijvoorbeeld ook de Kamer van Koophandel registreren alleen actieve bedrijven. Pas als omwonenden zich zorgen maken of wanneer er in een leegstaand pand brand uitbreekt komt er aandacht voor, bijvoorbeeld in de media.

Uit cijfers van Van Spronsen & Partners horeca – advies, blijkt dat het aanbod van Chinees-Indische restaurants landelijk sterk afneemt. “Gemiddeld genomen verdwijnen er circa 45 restaurants per jaar de afgelopen 10 jaren. De verwachting is dat dit nog wel even doorzet, zeker tot 2025.” Voor wat betreft de traditionele Chinees lijkt de Nederlandse consument een beetje ‘Chinees-moe’, zegt het horeca-adviesbureau. “Ondanks de groeiende vraag naar Chinese bezorgmaaltijden is er steeds minder interesse voor regulier restaurantbezoek. Het beeld van lege restaurants en wachtrijen bij het afhaalloket zal voor velen niet onbekend zijn.”“De traditionele Chinees-Indische restaurant-formule, beroemd om de rijsttafels en afhaalconcepten wordt steeds minder populair. Veel restaurants zijn getransformeerd tot wok- of all-you-can-eat restaurant of hebben een deel van het restaurant met wok buffet ingericht.”Van Spronsen & Partners horeca – advies verwacht dat problemen met de bedrijfsopvolging de sector de komende jaren nog meer in moeilijkheden zal brengen, zeker gezien het feit dat het vaak familiebedrijven zijn. “Chinese ondernemers starten ‘sushi’- of ‘all you can eat restaurants’ of stappen over naar de snackbar- of hotelsector.”Er is verder geen informatie bekend over hoeveel leegstaande restaurants er zijn.

Leegstand voorkomen

Volgens Liping Lin maakt de veranderende markt dat meer panden op den duur leeg komen te staan. Vooral bij de klassieke Chin. Ind. Rest. gaat het vaak om restaurants met veel tafels, een grote oppervlakte en dus een grote capaciteit. Niet elk nieuw restaurantconcept past daarin, en dus is ook woningbouw op die plekken een optie. “We zien vaker dat in deze situatie zaken te koop staan terwijl het restaurant of de afhaal nog actief is. Ook als bijvoorbeeld een projectontwikkelaar het restaurant al heeft gekocht blijft het nog een tijd open. Het maken van nieuwe ontwerpplannen voor bijvoorbeeld woningbouw en het wijzigen van bestemmingsplannen kost soms jaren tijd. Je voorkomt op die manier zoveel mogelijk langdurig leegstaande panden. Pas als alles rond is gaat de zaak dicht en begint de sloop of verbouwing.”

Koks invliegen

Kwong Wah Choy, zelf eigenaar van meerdere horecazaken in Rotterdam, ziet ook vaker leegstaande panden van Chinees-Indische restaurants. "De huidige ondernemers kunnen de grote investeringen om een restaurant te vernieuwen niet meer doen. Daarnaast is er een groot tekort aan koks." Met name gespecialiseerde Chinese koks zijn moeilijk te vinden. Door aangescherpte regels, die zijn ontstaan omdat er misbruik werd gemaakt van de bestaande regeling, kunnen Chinese koks nu minder makkelijk voor een werkvisum vanuit China worden ingevlogen.

Geen markt voor babi pangang

Al jarenlang maken Chinese ondernemers de overstap van een groot restaurant naar een kleine snackbar, zodat er geen dure koks en grote locaties nodig zijn, ziet Choy. "Alleen nog buiten de grote steden eten mensen foe yong hai en babi pangang. In een grote stad is daar geen (nieuwe) markt meer voor, want de concurrentie is groot." Daarnaast zijn consumenten gewend geraakt aan het veel-voor-weinig-principe van de klassieke Chinees-Indische restaurants. "Ze gaan niet zo snel het dubbele neerleggen voor dit soort gerechten, dus de prijzen zijn lastig te verhogen."

Bezit is bezit

Als vice-voorzitter van de Stichting China Festivals Rotterdam speelt de cultuur ook een rol in, zegt Choy. Want als een oud pand dan leegstaat en eigenlijk verkocht moet worden, wordt het ingewikkelder. "Eigen bezit is eigen bezit voor een Chinees. Klaar. Dat blijft in hun ogen altijd waarde behouden. Het is gewoon heel belangrijk in de Chinese cultuur om een eigen pand te bezitten en Chinezen verkopen dat niet snel."

Volgens hem worden panden van generatie op generatie doorgegeven aan de erfgenamen en het ligt gevoelig om deze cultuur open te breken. "In China zie je hele flatgebouwen waar de bomen doorheen groeien, maar die niet verkocht worden. Het pand is een bouwval, maar de grond heeft nog veel, vooral emotionele, waarde. Omdat ik zelf half Nederlands ben praat ik hier makkelijker over, maar het is een gevoelige kwestie. Met mijn eigen Chinese vader was zo'n onderwerp onbespreekbaar."

Koesteren

Dat het oude pand niet direct verkocht wordt is iets wat Liping Lin van de VCHO wél herkent. “De hypotheek is vaak al lang afbetaald en er zijn weinig kosten. De eigenaren hopen door eventuele verhuur misschien nog wat inkomsten te houden, maar verkopen doen Chinezen inderdaad niet zo snel. Ze koesteren een pand."

Maar wat valt er nog te koesteren aan een pand dat in zo'n slechte staat is als dat in Zeist? “Als een pand na al die jaren steeds minder toonbaar wordt, dan snap ik niet dat je dat nog wilt koesteren. Het pand wordt steeds minder waard, dus ik denk dat daar vooral individuele en persoonlijke omstandigheden spelen. En daar heb ik geen zicht op."

Bubble tea

Liping Lin wil vanuit haar positie als directeur van de branchevereniging vooral ook de positieve kanten van de dalende lijn benadrukken. Ze ziet namelijk ook dat er een jongere generatie Chinezen is die de klassieke Chinees-Indische restaurants van hun ouders wél nieuw leven inblazen met een hipper concept. “De all-you-can-eat-wokrestaurants waren jarenlang de trend, maar nu is bijvoorbeeld Koreaans heel populair. Dat zijn vaak ook grotere fusionrestaurants die verschillende keukens combineren zoals Koreaanse barbecue, grill en sushi. We zien ook nog veel nieuwe Aziatische fastfoodconcepten opkomen, zoals bubble tea en wok-to-go. En in de grote steden zoals Den Haag en Rotterdam heb je de back-to-the-roots restaurants met een echt Chinese, traditionele keuken. Daar komen veel Chinese toeristen op af.”