Slotstad

Aannemer Wim wil monument in Zeist verduurzamen, maar loopt vast in wekenlange procedures

Je huis verduurzamen is hip en loont vaak ook. Helemaal in deze tijden van woekerende energieprijzen. Iedereen wil straks isoleren, aan de warmtepomp en schroeft zonnepanelen op het dak. Dat geldt ook voor de bewoners van monumentale landhuizen zoals je die in de provincie Utrecht veel ziet. Maar het verduurzamen van dit soort oude panden is een vak apart. Wim Nagtegaal (48) uit Utrecht is gespecialiseerd in dit soort renovaties, en trekt aan de bel: hij loopt volledig vast in stroperige vergunningsaanvragen. Met als gevolg dat huiseigenaren het verduurzamen van een monument dan maar uitstellen. “Dit is doodzonde en moeten we niet willen.” 

Wim Nagtegaal kon ‘nog geen hamer vasthouden’, maar toen zijn vader vrij plotseling overleed in 2005 besloot hij toch om het familiebedrijf over te nemen. “Eigenlijk vooral om mijn moeder te redden, want haar inkomen viel weg.” Wim had gelukkig al wel een HTS-opleiding gevolgd, maar belandde in de ICT-wereld. “Ik zag altijd hoe hard mijn vader werkte, altijd 7 dagen per week, 70 uur per week en ik dacht: dat wil ik niet. Maar toen hij overleed heb ik de stap toch genomen. Samen met mijn broer hebben we het familiebedrijf overgenomen.”

Tegen de muur

Nu is hij alweer 17 jaar aannemer binnen het familiebedrijf en gespecialiseerd in monumenten. “Overal hoor je dat we moeten verduurzamen. Dat we een warmtepomp moeten nemen. En door de oorlog en de hoge gasprijzen komt dat allemaal in een stroomversnelling. Hele goed ontwikkelingen, maar bij de gemeente Zeist loop ik behoorlijk tegen een muur op.” Het moet Wim echt van het hart, zegt hij. Het landhuis dat Wim nu aan het renoveren is, is ruim 130 jaar oud. Het staat volledig in de steigers, een schilder lakt de kozijnen, een dakwerker is nieuwe dakpannen aan het plaatsen. “Ik doe sowieso alleen panden tot 1950. Ik hou van die oude bouwstijlen en wil ook meewerken aan het in stand houden van het cultureel erfgoed.”

Maar volgens Wim loop je tijdens het renoveren van monumenten vaak tegen onverwachte zaken op. Zoals bij dit pand: er zit witroest onder het zinken dak. “Dat wilde ik eigenlijk aanpakken en als het dak er toch af moet ook direct isoleren, de steigers staan er nu toch. En zonder isolatie heb je weinig profijt van een warmtepompsysteem.” Maar door het, volgens Wim, trage proces rond de vergunningsaanvraag gebeurt er voorlopig niks. “We moeten een vergunningsaanvraag doen en dat duurt zeker 16 weken. En een steiger kost 600 euro per week, dus reken maar uit. Niemand gaat daar op wachten.”

Even sparren

Hij pleit dus voor meer flexibiliteit bij de gemeente Zeist. Maar verwacht hij dan een voorkeurspositie? Iedereen moet toch een vergunning aanvragen? “Ja, dat klopt. En dat vind ik ook geen probleem en ik wil de gemeente absoluut niet zwart maken, maar ik hoop op iets meer contact. Gewoon even sparren met iemand. Nu moet je mailen of bellen, je krijgt nooit iemand direct te pakken. Of ze bellen niet terug na een terugbelverzoek. Ik werk met verschillende gemeentes samen en merk dat het hier in Zeist allemaal een stuk trager gaat.”

Hij pleit voor een meer ad hoc aanpak en minder bureaucratie. “Monumenten renoveren is maatwerk. Je moet snel kunnen schakelen als er onder een oud dak toch iets niet goed blijkt te zijn, dat weet je niet altijd van tevoren. En als je dat ook nog wil combineren met isoleren dan komen er zoveel regels bij kijken, dat het voor veel mensen niet meer de moeite is.” Wim zou het liefst zien dat hij één op één met een expert van de gemeente kan overleggen. “Bij andere gemeentes doe ik dat ook, daar ken ik de mensen en dat werkt prima.” 

Weinig efficiency

Richard Massar van de branchevereniging Koninklijk Bouwend Nederland herkent de problemen van Wim Nagtegaal wel. “We zien dat de vergunningverlening efficiënter kan. Het is een gemiste kans als verduurzamingsinitiatieven worden uitgesteld door lange doorlooptijden en ingewikkelde procedures. Zeker in dit geval bij het verduurzamen van een monument.”

Maar hij ziet ook de problemen bij de gemeentes die met minder geld en mensen meer werk moeten doen. “Sommigen gemeentes hebben zelfs aangegeven voorlopig geen nieuwe wijzigingen van bestemmingsplannen in behandeling te nemen door gebrek aan capaciteit. Daar kan dus de komende jaren minder gebouwd worden.”

Er zijn ook vernieuwende initiatieven op het gebied van vergunningsaanvragen, weet hij. “Zoals in Heerhugowaard waar ze een pilot doen met vergunningen in één dag. Dat is dan weliswaar gericht op woonblokken van hetzelfde type, maar het is een begin om het proces soepeler te laten verlopen. Ook zijn er gemeentes die met elkaar samenwerken om de teams die de vergunningsaanvragen in behandeling nemen samen te laten werken, zodat er bij een hogere vraag bijgesprongen kan worden om extra vertragingen te voorkomen.”

Zuinig zijn op monumenten

Tanja Visser van Monumentenwacht Utrecht zegt dat verduurzaming bij monumenten inderdaad een hot topic is. “Ik herken de frustratie van deze aannemer, maar je moet bij monumenten ook gewoon heel zorgvuldig te werk gaan. Zo’n vergunningsaanvraag is er niet voor niks. Je wilt ook voorkomen dat de monumentale waarde van een pand daalt als je gaat verduurzamen. En isoleren is voor een pand niet altijd de beste oplossing. Er was bijvoorbeeld een tijdlang een trend met het impregneren van muren, maar dat is een onomkeerbaar proces. Daar moet je goed van tevoren over nadenken.”

Visser ziet wel dat veel gemeentes bezig zijn met het versoepelen van vergunningsaanvragen. “Bijvoorbeeld door de kosten van de vergunning lager te maken om mensen te stimuleren om te verduurzamen. Of door het proces te versnellen.”

Personeelstekort

De gemeente Zeist laat ik een schriftelijke reactie weten dat er genoeg personeel beschikbaar is voor de reguliere aanvraag van bouwvergunningen. Denk daarbij aan het plaatsen van een dakkapel. Ook moet het behoud van de monumentale waarde van een pand goed gewogen worden bij een restauratie. “Daarbij staat de afweging tussen het belang van behoud van cultureel erfgoed en het belang van verduurzaming centraal. Dit plan hoeft niet meteen in één keer uitgevoerd te worden, maar zorgt wel voor een meerjarenaanpak die past bij het monument, de wensen van de eigenaar en het beschikbare budget.”

Bij conceptaanvragen en specifiek maatwerk is de vergunningsaanvraagprocedure op dit moment lastiger vanwege een personeelstekort, zegt de gemeente Zeist. “Het college heeft besloten om tijdelijk extra capaciteit in te huren rond diverse soorten ruimtelijke conceptaanvragen. Verschillende nieuwe medewerkers gaan daarvoor in de zomerperiode van start en ook is er extra personeel aangenomen bij de afdeling erfgoed.”

Voor Wim’s project komt dat te laat. De steiger wordt na dit weekend afgebroken. “Het dak lekt nu niet, maar is ook niet geïsoleerd. Bij de volgende renovatie in 2035 pakken we het misschien mee. Toch jammer.”